Virtuele rondleiding

Welcome to my garden

Sense Garden en edible landscaping, een inspirerende combinatie voor een tuin om in te genieten. Om van te genieten. Kortom: een Bourgondische Tuin.

Smaken verschillen; Fruit, paddenstoelen. Vogels, bijen, kikkers. Zon, schaduw, jungle of een bostuin. Grote tuinen, kleine tuinen, een balkon. Al is er maar plaats voor één plant. Juist die ene plant kan een opgetogen gevoel oproepen van rijkdom en luxe. Om intens van te genieten.

​Hoe is het begonnen… welk thema zal ik kiezen, moet het strak, speels, verantwoord naar de laatste wensen van tuinarchitecten die in alle tijdschriften staan. Mag het wel exotisch, moet het een prairietuin worden naar de laatste mode.

Of gewoon wat ik zelf mooi vind om te zien, vormen die bij mij passen, geuren waar ik blij van word, kleuren die mij inspireren. Eigen kleur bekennen. Smaken verschillen. Gelukkig.

​Heerlijk om in de vroege nazomer te genieten van verse vijgen uit eigen tuin.  Maar in een Bourgondische Tuin gaat het niet alleen om bessen voor de jam, vers fruit en hazelnoten. Er is zoveel meer. Mag ik je uitnodigen voor een korte wandeling door de seizoenen?

​Laten we beginnen in …

De wintertuin met heerlijk geurende planten.  Sarcococca, olijfwilg, Viburnum Dawn, Wintersweet ofwel Chionathus, Lonicera Winter Sweet en de Hamamelis krijgen helaas niet zoveel aandacht als de zomerbloeiers. Maar als ik er langs loop kan ik het niet laten de geurige bloemen even aan te raken. Ze staan vaak solitair dus ik moet er speciaal naar toe lopen maar ik doe het graag. Diverse groenblijvers staan strategisch om bepaalde groepen planten af te schermen. De bamboes beschermen de Albizia, samen met Fatsia’s en Pieris beschermen ze de boomvaren en de exotische bollenplanten in de schaduwtuin.
Uitgerekend de schaduwtuin is het mooiste stukje tuin in de winter met de vele groenblijvers waaronder de Helleborus, Choisya en diverse Azalea’s. Als de tuin met sneeuw is bedekt blijkt overigens dat wij niet de enige bezoekers zijn die hier ronddwalen. Diverse sporen verraden het bezoek van een vos en de vele vogels op zoek naar voedsel.

In de afdeling bostuin liggen tussen wat late vlokjes sneeuw en onder de groenblijvende Fatsia japonica nog de laatste restjes Enoki, eetbare paddenstoelen. Ja, ook paddenstoelen horen bij een Bourgondische Tuin. Een voortreffelijke bron van voedsel! Neem bijvoorbeeld de bekende Shii-Take.  Een eiken stam geënt met broed zorgt al een paar jaar voor enkele vluchten paddenstoelen per jaar. En dat niet alleen in de paddenstoelenmaanden augustus en september. Juist in tuinen met schaduwrijke plaatsen onder struiken en bomen kunt je een rijke voedselbron aanleggen met diverse soorten paddenstoelen. We kunnen immers niet allemaal wilde paddenstoelen in de bossen gaan plukken helaas. Maar we kunnen wel zelf kweken, heel eenvoudig. Onze eigen heerlijke en supergezonde eiwitbron.

Het voorjaar kondigt zich aan als ik genietend de eerste zonnestralen probeer op te vangen en een zacht briesje de geur van de ontluikende balsempopulier mijn neus prikkelt. Aah, het gaat beginnen! Nog even en de hars van de boom is in de hele omgeving te ruiken. De meest enthousiaste planten produceren inmiddels de eerste toefjes groen, ik speur alvast verder naar de uitlopers van de boomlelies en martagons, verlangend naar hun bijzondere bloemen en hemelse geuren. Nieuw blad aan de wintergroene Choisya. Wat een lieflijk struikje in de zonnige tuin met bloemen die naar oranjebloesem ruiken. En het Epimedium in de schaduwtuin krijgt bloemetjes, eigenwijze kleine kunstwerken op steeltjes. Een van de ontdekkingen door de zoektocht naar planten uit de geneeskrachtige Chinese kruidentuin. Bijnaam ‘horny goat’s weed’ de Chinese variant van het blauwe pilletje.

Soms is het gewoon leuk om planten te verzamelen met bijzondere werkingen. Voor een voldoende productie van nuttige stoffen zou een productiebos nodig zijn en daarvoor ontbreekt eenvoudigweg de ruimte. Om elke dag thee te zetten van Onsterfelijkheidskruid, Ganoderma te kunnen gebruiken, Lotuswortel, Yam en Schisandrabessen te eten vereist erg veel ruimte en tijd. Maar een paar planten maken de tuin wel exotisch ofwel opwindend.

Aan de andere kant, wie koopt soms berkenelixer terwijl ondertussen in de eigen tuin de berk wel eens gesnoeid mag worden. Emmertje aan het restje tak, voilà uw eigen biologische elixer. Ondertussen probeer ik wel de Maple syrup boom te kweken… gewoon, omdat ik het leuk vind.

​We kunnen het niet laten om toch een deel in te richten voor een regelmatige groentevoorziening. In de moestuin hebben we oude rassen en bijzondere varianten uitgezet.  Maar ook zonder aparte moestuin zijn er veel planten die in elke tuin behalve ter decoratie ook kunnen voorzien in een gezonde en kleurrijke salade. En wat te denken van de paarse Artisjok bijvoorbeeld. Meerjarig en een verrassend antwoord op vragen welke distel dit is want dit lijkt wel een nieuwe soort.

​In mei en juni lijkt de tuin te exploderen! Heerlijk geurende struiken die bloeien zoals de Viburnum, Philadelphus en de Specerijstruik, een kortstondige waterval van kleur in de bloeiende bonte brem.  De eenjarige eetbare planten die de schutting weer gaan bedekken springen uit de grond zoals de Dolichos lablab! Alles is eetbaar aan deze plant. En geurend! Zo onbekend maar zo veel mooier en veelzijdiger dan de bekende siererwt, peultjes of Clematis. De Yam loopt gelukkig weer uit. Nog zo’n klimmer met geurende bloemetjes en een eetbare wortel. Daarnaast de Apios met geurende bloemtrossen en de Mashua, of gewoon knolcapucien. Eetbare Inca groenten die bij ons verdrongen zijn door de aardappel. Onbegrijpelijk hoeveel oude Inca groenten het hier fantastisch doen en nog gezonder zijn ook. En nu pas opnieuw in de aandacht staan als vergeten groente of als superfood zoals de Yacon.

​Af en toe een verrassende plant om aan te raken. Beetje ongewoon als benadering van planten maar een ontdekking: het blad van een Magnolia Grandiflora, aan de onderkant voelt het aan als suède. Neem het blad van de Clerodendrum Trichotonum, prachtige struik of kleine boom, ruikt naar pindakaas bij lichte wrijving. Je houdt ervan of niet. Tussenweg er niet te zijn. Zo ook de bloemen van de eerder genoemde Apios. Diverse beschrijvingen heb ik gelezen maar de geur van rookworst vind ik nog de beste beschrijving. Opnieuw zijn de reacties binair.

​
De lupine vormt een mooie windsingel aan de rand van de tuin moestuin en naast een muurtje van oude boomstammetjes waar diverse insecten in nestelen. Een fantastische bodemverrijker deze overbekende maar ondergewaardeerde plant. Zo zijn er nog een paar zogenaamd ouderwetse planten die prachtig mooi en nuttig zijn maar verguisd vanwege een ‘leuke’ conference. Jarenlang kon je nauwelijks zeggen dat een Fuchsia geweldig is want dat was zogenaamd een ‘foute’ plant. Inmiddels zijn we twee generaties verder en als een tuingoeroe van de TV zegt dat de  lieflijke Fuchsia eetbare bessen heeft mag ie weer. Gelukkig. Na een strenge winter is onze winterharde witte Fuchsia vanuit de grond uitgelopen en uitgegroeid tot een 2 meter hoge struik met massa’s witte bloemetjes. En bessen voor jam. Leuk als een solitaire struik en als haagplant.

​Over haagplanten gesproken, Waarom niet eens een laurier vervangen door Camellia’s of Magnolia Grandiflora. Nee, niet bladverliezend en bloeiend in het voorjaar. Wintergroen, prachtig dik glanzend heldergroen blad  met héérlijk geurende bloemen in de zomer. Uit laten groeien tot een lage boom met een grillige kruin of laag houden als struik. Dat is nou een van de voorbeelden: is er slechts ruimte voor 1 grote plant, een aanbeveling.

​Lage bomen of hoge struiken, daar zijn nog wel meer exemplaren van. Wat te denken van een Cercis, de roodbladige dan wat mij betreft. Bloeit net als een Forsythia op kaal hout en krijgt daarna subtiel, bijna doorschijnend donker rood blad. Of de fluweelboom, het blad geeft een exotische uitstraling en de bordeaux rode pluimen in de zomer worden druk bezocht door bijen. En de Albizia natuurlijk als we het hebben over exotisch. Fijn gevederd blad en pluizige bloemen die geuren. Letterlijk een tropische verrassing. Gewoon in de tuin. Net als de winterharde banaan Musa basjoo en Musa yunnanense die samen met de Tetrapanax en bamboe een stukje jungle tuin opleveren.

​En dan hebben we het nog helemaal niet gehad over de vele zomerse hemels geurende bloemen, met soms wonderlijke vormen. Ware kunstwerkjes.

De grote kattensnorren, de Cleome, eenjarig helaas. Of de boeketten van de Hedychiums, siergember. Houdt u van de Canna planten, probeer dan eens een siergember. Statige planten, mooi groot blad en geurende bloemen. Matig tot redelijk winterhard. Ook mooi als kuipplant. Nog zo een: hebt u maar plaats voor één kuip met bijzondere planten op een balkon? Niet eetbaar helaas. Of gelukkig maar…

Exotisch fruit

Een andere zomerse verrassing zijn de diverse soorten ‘klein fruit’ zoals tomaten, paprika’s, mini aubergine, aardbeien voor een hanging basket. En niet te vergeten Chili Pepers!! Deze staan allemaal in potten en overwinteren bij ons in de kas of huiskamer.

Chilipepers zijn er in ontelbare varianten van mild tot waanzinnig heet. Sommige soorten kunnen als eenjarige in de tuin. Zeer verrassend, leuk om te zien, eetbaar en daarbij zeer gezond!! Andere varianten zijn mooie planten met fragiele paarse bloemetjes, vruchten (de pepers) in bijna alle kleuren van de regenboog. Meestal rood als ze rijp zijn maar ook geel, chocolate, paars of bijna zwart. Sommige fris zoet, andere citrusachtig of met rokerig aroma.

Veelzijdige planten want ze doen het vaak ook leuk in huis. Het hele jaar rond verse peper uit de vensterbank. Een must in de keukenkruidentuin. (Voor ons, wij zijn eraan verslaafd)

Elk jaar is de tuin weer anders. Het ene jaar komen we om in de snijbiet. Veel te enthousiast gezaaid natuurlijk. Jonge blaadjes heerlijk in een salade, grotere bladeren te gebruiken als spinazie, heerlijk gebakken in een beetje olijfolie. Maar ja, we zijn gewend dat spinazie enorm slinkt…… dus een flinke bos snijbiet geplukt en dan ontdekken dat dit niet dezelfde uitwerking heeft. Het jaar erna beteugelen we ons enthousiasme en hebben we te weinig. Overcompensatie zeggen we dan maar.

Eindelijk heeft een van de Ziziphus jujubes het overleefd. Om dan te ontdekken dat er akelig veel nare gemene dunne doornen aanzitten. En dat probeer ik te vermijden. Ook een rozencollectie met veel doorbloeiende rozen siert de tuin. Soms moet ik de doornen maar voor lief nemen echter de zoektocht naar mooie geurende rozen zonder doornen is nog niet ten einde…

In de herfst word ik altijd een beetje weemoedig. Er is zovéél moois en heerlijks om van te genieten in de tuin. Tijd tekort om alles te oogsten. Met de gedachte dat straks alles weer kaal wordt en de tuin er wat verlaten bij ligt. Gelukkig is de wintergroene schaduwtuin er nog….

​Ach er is zoveel moois en een tikje ongewoon. Voorlopig. We reizen met z’n allen de wereld over en zien, ruiken en proeven overal  nieuwe ontdekkingen. En besluiten soms: dat wil ik ook. Met wisselend succes. Zo staat er bij ons citroengras in de tuin, staan er Plumeria’s in de kas en vensterbank maar zijn diverse Jacaranda’s gesneuveld evenals Flamboyant. Wil de Leonothus niet groeien,  wil de Neem niet kiemen, kwijnt de Moringa steeds weg evenals de Bauhinia en … is toch ook weer de Plumeria gesneuveld.

Reizen hebben een diversiteit aan ideeën voor planten gebracht. Soms onvervulbare wensen omdat ze hier niet tot volle groei komen. Maar ook opnieuw waardering voor veel inheemse waardevolle planten. En niet te vergeten internet, een bron van informatie en verkrijgbaarheid.

In een paar botanische tuinen in den verre ( o.a. Taiwan en Kaapstad) vond ik in de afdelingen Sense Garden de inspiratie voor De Bourgondische Tuin.

Uit de hernieuwde aandacht voor moestuinieren, het liefst biologisch met de eeuwige zoektocht naar optimalisatie vond ik bij edible landscaping het antwoord voor tuinieren met een nuttig doel en probeer dit in een optimale setting te krijgen. Het woord permacultuur durf ik bijna niet meer te gebruiken. Dat is te vaak een eufemisme voor helemaal niets meer doen, de boel de boel laten want alles is nuttig. Terwijl een tuin die permanent in voedsel voorziet en zelfvoorzienend is toch echt wel een doordachte grondslag heeft en bewerking behoeft.

Alle foto’s op de website zijn uit de eigen tuinen en de hier genoemde planten staan ook alle in onze tuinen (nog altijd in aanleg) en zijn soms ook afhankelijk van het seizoen beperkt verkrijgbaar. We zijn ‘gezegend’ of ‘belast’, het is maar net hoe de wind waait, met twee tuinen. Een in Groningen, een stadstuintje met veel kuipplanten en een grote bostuin in Drenthe. Altijd werk genoeg en tijd tekort voor de vele nog te realiseren wensen. Want als de wind écht leuk waait, willen we ook graag zeilen…